آثار نمایشی با محوریت شخصیت امام علی(ع)

شخصیت امام علی (ع) از شاخصه‌های معنوی و عرفانی بسیاری برخوردار است که دستمایه دراماتیک دارد  و  می توان ده ها اثر سینمایی و سریال و تئاتر درباره ابعاد شخصیتی ایشان تولید کرد. در گزارش زیر  آثار نمایشی که در خصوص امام علی (ع) ساخته شده است را مرور می‌کنیم:  

1-  امام علی (ع) به کارگردانی داود میرباقری (1370-1375)

بیست و سه سال از ساخت سریال امام علی(ع) می گذرد و این مجموعه، همچنان مهم ترین و ماندگارترین برداشت دراماتیک از زندگی امام علی(ع) است. این مجموعه تلویزیونی به نویسندگی و کارگردانی داود میرباقری  یکی از ماندرگارترین آثار تاریخی درباره ائمه اطهار و البته ماندگارترین اثر نمایشی درباره امام علی (ع) است.

2-  معصومیت از دست رفته  به کارگردانی داود میرباقری- (1382)

داستان این سریال، به سده نخست هجری برمی‌گردد و با محوریت شخصیتی به نام شوذب شکل می‌گیرد.

شوذب از یاران علی است، منتهی اکنون خزانه‌دار کوفه و امویان شده‌است. میرباقری شوذب را در میانه عشق بین دو زن ترسیم می‌کند.

اولین زن ماریا است که زمانی مسیحی بوده‌است و خاطرات شیرینی از دوران خلافت علی دارد که به منزل آنها سر می‌زده‌است و دستگیر فقر و تنگدستی‌شان بوده‌است. دیدن شوذب، ماریا را به یاد علی می‌اندازد و همین بتدریج علاقه او را به شوذب شکل می‌دهد. ماریا که پس از مرگ مادر به دیر سپرده شده و به قالب راهبه مسیحی درآمده است، همچنان دل در گرو عشق شوذب دارد و برایش پیام‌هایی عاطفی می‌فرستد و در مواجهه بین این دو، شوذب نیز گرفتار عشق ماریا می‌شود.

اما زن دوم یک یهودی است به نام حمیرا که با شمایل کولی‌وار خویش، دل شوذب را می‌فریبد و او را بتدریج با وسوسه به راهیابی بیشتر به دستگاه خلافت امویان، از ایمان دور می‌سازد.

به این ترتیب سریال میرباقری در یک عرصه دوسویه شکل می‌گیرد: سویه‌ای که نهایتش به سعادت ختم می‌شود و سویه‌ای که فرجامش جز شقاوت نیست و اکنون شوذب باید بین این تنگنا راهی را برگزیند. شوذب نهایتاً با ماریا ازدواج می‌کند اما به دلیل رفت‌وآمدهای مکرر حمیرا نسبت به او بی محبت شده و ماریا او را ترک می‌کند. ماریا در هنگام زاییدن پسرش از دنیا می‌رود و شوذب نیز با حمیرا ازدواج می‌کند. اما چند سال بعد پسر شوذب، زید، اتفاقی عاشق ربابه دختر حمیرا می‌شود و در این راه کشته می‌شود. شوذب هم دیوانه شده و ربابه را در مجلس عروسیش می‌کشد. اما نهایتاً به وسیله سواری از زندان نجات می‌یابد.

در داستان این  سریال شاهد هستیم که زن مسیحی با دیدن مردی مسلمان که به گفته وی او را به یاد مرام و مسلک و مهربانی علی (ع) می اندازد عاشق وی شده و به دین اسلام روی می‌آورد. هرچند در سریال «معصومیت از دست رفته» که روایت آن در تاریخی پس از شهادت امام علی (ع) می گذرد شاهد حضور ایشان در قصه نیستیم اما رستگاری همه شخصیت های سریال بدون آنکه گل درشت و شعاری به نظر برسد به واسطه ارادت شان به امام علی (ع) شکل می گیرید. همچنین شخصیت هایی که از خط امام دوری می کنند همان هان هایی هستند که خسران دنیا و آخرت را در داستان زندگی شان در سریال می توان دید. سریال «معصومیت از دست رفته» با اینکه داعیه پرداختن به زندگی مولا علی(ع) را ندارد اما یکی از بهترین آثاری است منش و اخلاق امام را در ابعاد دراماتیک داستان گسترانده و به مخاطب معرفی می کند.

3-  اینجا شهر دیگریست / احمدرضا گرشاسبی- (1390)

داستان این فیلم زمان پس از ضربت خوردن حضرت علی (ع) را روایت می‌کند و ظلم‌ هایی که به ایشان از سوی افراد مختلف روا شده در فیلم دیده می‌شود. فیلم یک شب پس از ضربت خوردن حضرت ‌علی (ع) تا زمان شهادت را به تصویر می کشد و قصه در مدت زمان ۲۴ ساعت می‌ گذرد. داستان حول محور چهار شخصیت اصلی و قصه شان پس از شهادت امام علی(ع) می‌ گذرد. این فیلم در سی امین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و اکران عمومی بسیار کوتاهی داشت که باعث شد آنچنان که باید دیده نشود.

س ح/ س م